Liña 8: É a única que ten parada no parque.
Liña P1: Ten parada no barrio do Carme de Abaixo, ao lado da carballeira.
É aconsellable consultar os horarios de transporte urbano, pois sofre lixeiras variacións dependendo de se os días son ou non laborables.
+info: Tussa: Transporte urbano
Hai un aparcadoiro privado nas inmediacións: Parking Catedral: C/ Galeras, 9-17.
Camiñando, en bicicleta.
O parque posúe acceso para persoas con diversidade funcional.
Hai tren turístico e servizo de taxi.
Coordenadas: 42.52435, -8.33248
Situada no barrio que lleva o seu nome, na parroquia de San Fructuoso, a Carballeira de San Lourenzo posúe a condición de Parque Patrimonial no Rexistro de Bens de Interese Cultural (BIC). Estes parques son zonas verdes obxecto de especial protección polo seu patrimonio e o valor económico que xeran. Antigas propiedades privadas gardan no seu interior verdadeiros tesouros artísticos e naturais.
San Lourenzo componse dunha carballeira centenaria, considerada formación arbórea senlleira de Galicia, arredor dunhas murallas tras as que atopamos un extenso xardín e o antigo mosteiro de San Lourenzo de Trasouto, protexido pola Unesco como parte dos bens do Camiño de Santiago.
A Carballeira localizábase antigamente nunha gran fraga propiedade dos condes de Altamira. A parte norte é hoxe o parque da Alameda e está separada dela polos xardíns do Campus Sur Universitario. Mentres que a Alameda foi cedida á cidade para uso público, San Lourenzo pasou en usufruto ás chamadas “mans mortas” –en referencia ao decreto que prohibía á igrexa vender ou reformar as súas propiedades– neste caso, monxes franciscanos.
Temos noticias da natureza privilexiada deste paraxe a principios do século XIII, cando o arzobispo de Zamora, Martín Arias, o escolle como lugar de retiro, mandando construír un pequeno mosteiro, orixe de todo.
Durante os séculos posteriores, sufrirá diversas ampliacións e cambio de mans até que coa desamortización do XIX e tras anos de litixios, o mosteiro volve aos herdeiros do conde e é transformado en pazo, hoxe explotado como complexo hosteleiro.
Desde as súas orixes, a carballeira foi espacio e reunións, festas e romarías. Por aquí andaron e andan os numerosos peregrinos que fan a ruta do Camiño de Santiago a Fisterra, pasando por Muxía. Este tramo parte da praza do Obradoiro e nos leva nos seus primeiros pasos pola rúa das Hortas e Poza de Bar até chegar á carballeira. Despois, bordeando o muro do pazo, chegamos á vella ponte de pedra, entrada do paseo fluvial do río Sarela, e seguimos camiño a Fisterra.
O parque forma parte da cidade histírica, pero está localizado nas súas marxes. Do acougo deste antigo bosque xa nos deu noticias Rosalía de Castro en 1880, a través dos versos do seu poemario “Follas Novas”:
“Ó mirar cal de novo nos campos
iban a abrocha-las rosas
dixen: “¡En ónde, Dios mio,
iréi a esconderme agora !”
E pensei de San Lorenzo
na robreda silenciosa.”
A carballeira, co seu bosque, xardín e pazo, conta cunha extensión de máis de 40.000 metros cadrados.
Na Carballeira de San Lourenzo atopamos un ecosistema fértil, típico das zonas de chan profundo e húmido, que abundan en Galicia polo seu clima oceánico e fan dela unha terra verde e fermosa.
Neste medio vale a pena perderse entre os seus carballos centenarios, protagonistas xunto ao buxo do noso parque. O carballo (Quercus robur) é a árbore sagrada na cultura rural galega, á árbore autóctona da comunidade por excelencia. As carballeiras foron de vital importancia no desenvolvemento económico do campo e fonte de recursos para os habitantes da zona. A madeira destas árbores era moi apreciada en construción, carpintería e ebanistería.
Acompañando aos carballos aparecen outras especies botánicas autóctonas e, sobre todo, moita flora silvestre. Destacan fentos, silvas, ficarias, hedras, arbustos e fungos de diferentes variedades, como o boletus.
No medio da carballeira atópase, entre bancos de pedra, unha fonte de estilo romántico (1849) construída en granito, coñecida como Fonte da Mixirica. Nas súas orixes abastecía de auga á veciñanza e segundo os documentos foi causa de numerosos conflitos, pegada como estaba aos muros do pazo e próxima a outras grandes propiedades con inclinación a desviar o caudal de auga mediante diversos procedementos.
Preto dela, o cruceiro de pedra, sobre unha plataforma cuadrangular de granito, indícanos que estamos nun lugar sagrado e historicamente relevante. Posúe unha cruz con imaxes de Cristo crucificado e a Virxe da Piedade no seu reverso. Os cruceiros son, xunto cos hórreos, os monumentos populares máis característicos de Galicia e o pazo de San Lourenzo de Trasouto conta con dúas pezas.
O pazo de San Lourenzo é hoxe en día un gran complexo arquitectónico levantado arredor da pequena capela medieval. Ao longo do tempo foi obxecto de dúas transformacións importantes: no século XIV amplíase para converterse en mosteiro, completándose no XVIII coa construción da Capela Maior e a sacristía. No século XIX inicia a súa conversión de edificio relixioso a civil. O pazo foi declarado monumento histórico artístico e Ben de Interese Cultural no ano 1979.
Entre o seu extenso patrimonio deslumbra unha espectacular escultura natural feita de buxo tallado que ocupa todo o claustro, soamente cruzado por dous corredores abertos entre os setos. Estes, traballados en formas xeométricas, representan motivos alegóricos, cruces, cunchas de peregrinos ou símbolos grecolatinos, entre outros. Considerada unha xoia da xardinería xeométrica galega e a arte relixiosa, a súa plantación se remonta ao século XVII.
Merece a pena visitar a capela e a igrexa, que conserva restos románicos como o altar maior e o pórtico na entrada. O retablo renacentista italiano de mármore de carrara foi traído desde Sevilla no século XIX, a cambio do retablo orixinal. Nesa época o contacto coa cidade andaluza debeu ser frecuente xa que, repartidos polo pazo, podemos ver varias obras de arte de estilo sevillano, como o artesoado de azulexos que decora o Salón dos Tapices, chamado así por conter, ademais, unha valiosa colección de pezas flamencas do século XVII.
Arredor do pazxo, os amplos xardíns están divididos en varias zonas de diferentes estilos: o xardín en terrazas, un xardín paisaxista, a horta e o bosque. Moi frondosos e coidades, neles atopamos camelia, laranxos, azaleas, magnolios, faias, hortensias, dalias, gardenias, tileiros, sangomiños, así até sobrepasar o centenar de especies.
Saíndo do xardín e dos seus muros, ao lado da carballeira, nos adentramos no barrio de Carme de Abaixo. Recomendamos achegarse até o antigo muíño, edificación tamén inseparable da paisaxe galega.
Todo un universo de pequenos animais habita a Carballeira e os seus xardíns: pegas, esquíos, formigas, caracois, lonbrigas, gusanos, saltóns, grilos, bolboretas e especies de paxaros como gorrións, estorniños, merlos, pegas, mouchos, curuxas…
Tamén veremos pequenos réptiles e anfibios: escánceres, lagartos, sapos ou píntegas, podendo chegar a atoparnos, aínda que é raro, algunha víbora.
Unha das especies autóctonas de estas rexións é a víbora cantábrica (Vipera seoanei), tamén coñecida como a “víbora de Seoane” e que debe o seu nome ao catedrático ferrolán Víctor López Seoane. Déuselle rango de especie en 1976.
A Carballeira de San Lourenzo pódese visitar sen restricción, porén o acceso ao pazo está regulado con horarios.
A Carballeira propiamente dita, é un espacio público plenamente integrado na cidade, con todas as comodidades dunha zona urbana: bancos, zonas verdes con céspede e sombra e unha contorna moi agradable. Ten unha zona infantil con columpios. Ademais, pódese visitar facilmente a pé a aldea coas súas casas de arquitectura local e desde alí moverse a outros puntos da cidade: o parque de Galeras, onde poderemos desfrutar dunha fermosa ruta na ribeira do río Sarela, as zonas verdes do Campus Sur, a Alameda ou a Catedral.
Na actualidade o pazo é un complexo hosteleiro que, ademais, organiza toda clase de actividades sociais e festivais e foi, por exemplo, escenario natural de moitas películas, ademais de acoller desfiles de moda, entre outros eventos.
No barrio hai un centro social de uso comunitario, dedicado a actividades culturais e de ocio, tanto temporais como permanentes.
Recomendamos a visita ao contiguo barrio do Carme de Abaixo, onde atoparemos o antigo convento das irmás Oblatas, hoxe “Palacio del Carmen”, reconvertido en complexo hosteleiro. Ao lado da ponte do Carme de Abaixo hai unha capela barroca de aires máis ben rurais, tamén chamada do Carme.
Preto, no Campus Sur, temos á nosa disposición as instalacións deportivas da Universidade de Santiago de Compostela, como o estadio de atletismo ou a piscina, aparte de contar con amplas zonas verdes e unha entrada ao parque da Alameda.
Parque incluído na ruta violeta do chamado “itinerario verde”. Esta ruta traza un percorrido circular de catorce quilómetros enlazando os seguintes espazos verdes: Alameda, Parque de Galeras, Parque da Música, Ponte Mantible, parque de San Domingos de Bonaval, Belvís, Eugenio Granell e Banquete de Conxo
O parque está rodeado de tendas de alimentación, calzado, hostais, bares e restaurantes onde degustar viños e comida tradicional galega.
Pódese camiñar, facer sendeirismo, deporte, bicicleta, xogar ao aire libre ou simplemente sentarnos a descansar á sombra dos carballos e desfrutar da paz que nos brinda a “robreda silenciosa”.
